حرم مطهر امام رضا(ع)
حرمِ امام رضا(ع) یا حرم رضوی محل دفن علی ابن موسی الرضا، امام هشتم شیعیان است. این مکان که درمرکز شهر مشهد در خراسان رضوی، ایران واقع است، نزد شیعیان امامی به‌عنوان «حرم» و مکانی مقدس گرامی داشته می‌شود. سالانه زائران بسیاری به زیارت این زیارت‌گاه می‌آیند. |
کتابخانه آستان قدس رضوی
کتابخانه آستان قدس رضوی یکی از بزرگترین کتابخانه‌های ایران و خاورمیانه و متعلق به آستان قدس رضوی است که در شهر مشهد و در حرم امام رضا(ع) قرار دارد. این کتابخانه زیر مجموعه سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی است. به گفته نورالدین سنابادی عزیز، پژوهشگر تاریخ شفاهی، سال ۳۲۷ هجری قمری نخستین جزوات قرآنی را کشواد بن املاس، حکمران اصفهان وقف حرم امام رضا(ع) کرد و به نوعی می‌توان این تاریخ را مبدا شکل‌گیری و تاسیس کتابخانه آستان قدس رضوی به‌شمار آورد.در سال ۹۵ حدود ۸ میلیون نفر مراجعه کننده به کتابخانه ثبت شدند.
کوچه آیت الله خامنه ای
این کوچه در محله سرشور قدیم قرار دارد و بعنوان یک محله با سطح درآمدی بالاتر نسبت یه سایر نقاط محله سرشور تا ۱۳۱۰ محسوب می‌شد .این کوچه ارتباط میانبر خیابان خاکی (آخوند خراسانی) تا خسروی نو و حرم مطهر است. آثار تاریخی زیادی از اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی در این کوچه قرار داشت به نحوی که طبق نظر کارشناسان این کوچه و کوچه سینما آسیا میتوانست به‌عنوان یک گذر تاریخی از خیابان ارگ تا حرم مطهر محسوب شود. اما متاسفانه بدلیل سهل انگاری سازمان های ذی ربط هر روز شاهد تخریب ابنیه تاریخی در این کوچه هستیم. خانه نوریان ؛ مجموعه مسجد و آب انبار و ابنیه تشکری ؛ گرمابه سعدی ؛ منزل آیت الله خامنه ای و مسجد و آب انبار ابوذر و … دیگر از جمله آثار تاریخی این کوچه هستند. متاسفانه مسجد حاج داداش مربوط به دوره قاجار و گرمابه برق برخی منازل تاریخ کوچه هیته، از جمله آثاری هستند که تخریب شدهاند و قسمت هایی از مجموعه ابینه تشکری که ثبت میراث فرهنگی نشده نیز تخریب شده است و در صورت بی‌توجهی نیز سایر قسمتهای آن نیز تخریب میگردد.
اتاق بازرگانی
نگاهی به تاریخ تاسیس اتاق‌های بازرگانی نشان می دهد که اتاق تجارت در شانزدهم مهرماه ۱۳۰۵ شمسی در وزارت بازرگانی در تهران تاسیس و قانون اتاق‌های تجارت در سال ۱۳۰۹ تصویب شد و این همه بیان فعالیت گسترده بازرگانان و تجار در این دوره بود. همانگونه که ماده اول قانون تاسیس اتاق‌های تجارت نشان می‌دهد تاسیس اتاق تجارت در مراکز تجاری مهم مملکتی برحسب تقاضای محل و پیشنهاد وزارت اقتصاد ملی و با تصویب دولت انجام می‌گرفته است، اما باتوجه به دخالت دولت در فعالیت‌های بازرگانی و افزایش این دخالت در آن زمان با وضع قانون خاص و به انحصار در آمدن تجارت خارجی کشور در دست دولت، اتاق‌های تجارت به حالت تعلیق در می آید ولی در سال ۱۳۱۵ با اعمال فشار تجار و بازرگانان ، دولت اجازه فعالیت مجدد به اتاق‌های تجارت را می‌دهد، اما این فعالیت به ۱۶ اتاق محدود می‌شود که یکی از آنها اتاق بازرگانی مشهد است. پس از شهریور ۱۳۲۰ با کاهش قدرت حکومت مرکزی، با احساس و ضرورت تشکیل اتاق بازرگانی، و تلاش جمعی از بازاریان، قانون جدیدی به‌نام قانون تشکیل اتاق بازرگانی به تصویب رسید و دو انجمن صنفی به‌نام اتحادیه اصناف به آن پیوستند. به‌دنبال تشکیل اتاق بازرگانی تهران، اتاق بازرگانی در شهرهای بزرگ ایران از جمله مشهد مقدس در دهه ۲۰ تاسیس گردید و لذا اتاق بازرگانی مشهد با توجه به قانون جدید در سال ۱۳۲۷ شروع به فعالیت کرد.
انتشارات امام
موقعیت انتشارات امام یکی از کتاب فروشی‌های خوب منطقه در محله سناباد مشهد را به همراه آدرس تلفن ساعت کاری و نظرات کاربران در نقشه نشان ببینید. انتشارات امام (کتابفروشی) در محله سناباد مشهد و خیابان ابن سینا واقع شده است. این فروشگاه یکی از هشت کتاب فروشی در محله سناباد مشهد می‌باشدو از نظر موقعیت جغرافیایی در نزدیکی مراکز مهمی مانند بخش آندوسکوپی و کلونوسکوپی بیمارستان امام رضا(ع) و مرکز خرید آلتون و همچنین پردیس سینمایی هویزه، گیسوم، قنادی طباطبایی، کانون زبان ایران و کافه نون قرار گرفته است. همچنین با توجه به نظراتی که کاربران در نرم‌افزار نشان به این مکان داده‌اند می‌توان گفت این فروشگاه یکی از کتاب‌فروشی‌های خوب این منطقه است. با توجه به نزدیکی این فروشگاه به ایستگاه مترو شریعتی، برای دسترسی راحت‌تر و کمک به داشتن هوایی پاک‌تر، می‌توانید از وسایل حمل‌ونقل عمومی برای مراجعه به آن استفاده کنید.
راه آهن مشهد
ایستگاه راه‌آهن مشهد یک ایستگاه راه‌آهن در شهر مشهد، ایران است. ایستگاه اولیه در ۱۲اردبیهشت۱۳۳۶ توسط پهلوی دوم و همسرش، و ایستگاه اصلی در چهارم آبان ۱۳۴۵ توسط نادر باتمانقلیچ(استاندار) گشایش یافت. ناظر پروژه، غلامرضا کباری(۱۲۹۶-۱۳۹۴)؛ پیمانکار، شرکت ماه ساز؛ و معمار آن، حیدر غیایی است که با برداشتی مدرن از کاخ اشکانی هترا و نماد فروهر، آن را طراحی نمود.
ایوان طرق مشهد
محلی‌ها می‌گویند ۸۰۰-۷۰۰ سال، اما کارشناس‌ها و باستان شناس‌ها براساس اسناد تاریخی معتقدند که قدمت ایوان طرق حدود ۶۰۰ سال است و در دوره تیموری بنا شده است. اما حال و روز این بنای تاریخی با ۶قرن عمر، مدت هاست که خوب نیست و از ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال پیش که کلنل مک گرگور، وابسته نظامی انگلیس در خراسان، و ولادیمیر خانیکوف، جغرافی دانِ روس، از آن بازدید کردند، تا امروز این بنا و طاقِ آن ویران بوده است و پیگیری‌های چندین ساله مردم طرق برای بازسازی این بنا به هیچ سرانجامی نرسیده است و نه تنها وضعیت ایوان طرق بهبود پیدا نکرده بلکه سال به سال بدتر هم شداست. قدیمی‌ترین اسناد موجود که در آنها از ایوان طرق نامی به میان آمده است، ۳ سفرنامه کلنل مک گرگور، ولادیمیر خانیکوف و مطلع الشمسِ صنیع الدوله قاجاری است. مک گرگور که حدود ۱۵۰ سال پیش به مشهد سفرکرده است می‌نویسد که این بنا طاق ویرانی است در روستای طرق که هنر در خور ملاحظه‌ای دارد و گویا مزار ۲ برادر سید است. خانیکوفِ روس هم در نوشته هایش به ویرانی این بنا اشاره می‌کند و صنیع الدوله که همراه ناصرالدین شاه به مشهد آمده است هم در کتابش از فرو ریختن قسمتی از این بنای ششصدساله می‌نویسد.
چاپخانه آستان قدس
مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی به عنوان اولین مؤسسه فرهنگی آستان قدس رضوی بعد از پیروزی انقلاب و در سال ۱۳۶۲ تأسیس و در زمانی اندک توانست جایگاه خود را به عنوان مؤسسه چاپ در کشور پیدا کند. این مؤسسه در طول بیش از سی‌وپنج سال فعالیت خود، در حوزه چاپ توانسته مسیر توسعه و پیشرفت را هر ساله به‌سرعت بپیماید. آنطور که در سال ۱۳۶۴ چاپخانه افست این مرکز فعالیت خود را آغاز کرد و تنها پس از گذشت یک دهه از آغاز فعالیت، در اوایل دهه هفتاد، با تجهیز چاپخانه مؤسسه به یک دستگاه ماشین چاپ دو رنگ و مجموعه سیستم‌های صحافی کتاب، نخستین گام توسعه چاپخانه برداشته شد.
آرامگاه شهدای عمان
زیرزمینی در باغ دوم آرامستان خواجه‌ربیع میزبان بیش‌از ۲۰تن از جوانان ایرانی است که دوروبر چهار‌دهه پیش مظلومانه کشته شدند.
باغ ملی
باغ ملی مشهد از جمله پارک‌های مشهد به شمار می‌رود. این بوستان در مرکز شهر قرار دارد؛ موقعیت مناسب این پارک، دسترسی به آن را بسیار راحت کرده است. علاوه بر این، باغ ملی مشهد، اولین پارک شهر مشهد محسوب می‌شود که جذابیت آن را دو چندان می‌کند.
بیمارستان آمریکایی
چیزی در حدود ۹۳سال از تأسیس بیمارستان و مدرسۀ «پرستاری میسیونری آمریکایی» در مشهد می‌گذرد، بیمارستانی که بیشتر پوششی برای فعالیت‌های مذهبی و تبلیغی میسیون‌های آمریکایی در مشهد بود. هیچ رد و نشانی از این بیمارستان قدیمی شهر مشهد باقی نمانده است. ساختمان و باغ آن به چند قسمت تقسیم شده‌است و بخشی از ادارۀ بهزیستی استان خراسان رضوی و کتابخانۀ «امامین همامین(ع)» را در آن ساخته‌اند. در کتاب‌ها و منابع تاریخی و حتی پزشکی، که گوشه‌ای از تاریخچۀ خدمات درمانی در مشهد را بازگو کرده‌اند، هم به‌ندرت دربارۀ این بیمارستان معروف، که در دوره‌ای تقریبا همۀ بار درمان مردم و حتی جذامی‌ها را به دوش می‌کشیده، صحبتی شده است. اهالی قدیمی کوچه و یا بهتر بگوییم محلۀ قدیمی پاچنار، بیشترشان از آنجا کوچ کرده‌اند و خانه‌شان تبدیل به هتل و مسافرخانه شده است. بسیاری از آن‌هایی هم که تصویر خوب و درستی از بیمارستان داشته‌اند، چندسالی می‌شود که فوت کرده‌اند و خاطراتشان دفن شده است. کسانی که زنده هستند تنها تصویرشان از این بیمارستان برخورد خوب دکترها و پرستارها و انجیل‌خوانی و دوچرخه‌سواری پرستارهای خانم در خیابان «شهیدهاشمی‌نژاد» فعلی است. چیزی در حدود۹۳ سال از تأسیس بیمارستان و مدرسۀ «پرستاری میسیونری* آمریکایی» در مشهد می‌گذرد، بیمارستانی که بیشتر پوششی برای فعالیت‌های مذهبی و تبلیغی میسیون‌های آمریکایی در مشهد بود.
پنجره فولاد
اولین پنجره فولاد مشهد در قرن نهم هجری قمری در دوره صفویه و در زمان شاهرخ میرزا تیموری، همسر گوهرشاد خانم در سال ۲۷۰۱ قمری ساخته شد. این پنجره نسبتاً کوچک از جنس فولاد بود و در نزدیکترین مکان ممکن به ضریح مطهر رضوی، در صحن انقلاب اسلامی (عتیق) قرار گرفته تا اشخاصی که به خاطر عذر شرعی و یا موارد مشابه، از رفتن به کنار ضریح معذورند، بتوانند از پشت این پنجره که ضریح مطهر از داخل شبکه‌های آن پیداست، زیارت‌نامه بخوانند و با امام رضا (ع) درد دل کنند. غیر از این ها این مکان، مورد توجه یک گروه دیگر هم قرار گرفته بود. گروهی که فرصت زیادی برای زیارت نداشتند و یا مجبور به ترک سریع حرم بودند، پشت این پنجره می ایستادند، رو به ضریح مطهر سلامی می‌دادند و سپس به سراغ کار خود می‌رفتند. شفا یافتن بیماران صعب‌العلاج و حاجت‌گرفتن حاجتمندان پشت پنجره و با کرامات ویژه امام رضا (ع)، سبب شد تا نگاه ویژه‌ای به آن شود و به‌سرعت، این محل را به یکی از شلوغ‌ترین و محبوب‌ترین مکان‌های حرم مطهر امام رضا (ع) تبدیل کند.
تالار اعتبار السلطنه
اولین سینمای مشهد اعتماد السلطنه نام داشته که متعلق به شخصی به‌نام اعتماد السلطنه بوده و توسط آوانف بنا شد، مردم آن را شهر فرنگ می‌نامیدند. داستان سینما در مشهد از آنجا آغاز شد که موسی خان اعتبارالسلطنه رئیس قورخانه مشهد تصمیم گرفت در عمارت خود واقع در ناحیه یک محله ارگ مشهد، تالاری را برای اجرای جشن‌ها و ساز و آواز مهاجران قفقازی دایر کند تا اعیان و اشراف شهر هم بتوانند اوقات فراغت خود را در این تالار سپری کنند. موسی خان با خرید یک دستگاه آپارات هندلی که با چراغ کارپیت قادر به نمایش فیلم بود، در این تالار برای اولین بار چند حلقه فیلم روسی را به نمایش گذاشت که حیرت همگان را برانگیخت. تالار اعتبارالسلطنه از سال ۱۲۸۶ تا سال ۱۳۰۵ خورشیدی دایر بود و در این سال با راه‌اندازی دو سالن نمایش فیلم در مشهد از رونق افتاد، اما همچنان از این مکان به عنوان کلوپ اعتبارالسلطنه استفاده شد. تالار اعتبار السلطنه بعدها به اداره اسناد تبدیل شد.
تپه سلام
تپه سلام روستایی در دهستان میامی بخش رضویه شهرستان مشهد استان خراسان رضوی ایران است. که قطعا یکی از مناطق محروم و کم‌برخوردار مشهد است. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹ جمعیت این روستا ۴٬۷۱۵ نفر (در ۱٬۲۸۸ خانوار) بوده‌است.تعداد زیادی کارخانه سنگ‌بری و انبار سنگ در این منطقه وجود دارد. سنگ گرانیتی مروارید و سنگ گرانیتی نهبندان بیشترین سهم از بازار سنگ این منطقه را دارد
حسینیه پزندگان(نخود بریزها) ارض اقدس
مسجد ارض اقدس در کوی پلیس مشهد و در استان خراسان رضوی واقع شده است. حسینه پزندگان از بدو تأسیس مخصوص بانوان بود و در سالهای انقلاب اتفاقات مهمی در این حسینیه رخ داد، این حسینیه در مشهد دوست داشتنی هم مخصوص بانوان است و هر روز برنامه‌های متنوعی برای دختران و مادرهایشان در این حسینیه برگزار می‌شود. برای مثال قیام زنان مسلمان و محجبه مشهدی در هفدهم دی‌ماه ۱۳۵۶ را که می‌توان اولین راهپیمایی عمومی و علنی دانست که در دوران اوج‌گیری نهضت اسلامی حضرت امام خمینی(ره) به وقوع پیوست، مبدا این راهپیمایی حسینه پزندگان بود.
سقاخانه اسماعیل طلا
سقاخانه اسمال طلا یا اسماعیل طلا در صحن انقلاب یا عتیق حرم امام رضا رو به روی پنجره فولاد واقع شده است. زائران قدیمی حرم رضوی احتمالا کاسه‌های برنجی که به رنگ طلا زیر شیر آب سقاخانه آویزان بوده، را به یاد دارند. این سقاخانه تاریخچه‌ای طولانی دارد و یکی از قدیمی‌ترین سقاخانه‌های ایران محسوب میگردد. سنگ بنای سقاخانه را نادرشاه افشار گذاشته است.
شهرک شهید بهشتی
شهرک شهید بهشتی، مجتمعی مسکونی در شهر مشهد بوده که در سال ۱۳۵۵ شمسی ساخته شده و به صورت آپارتمانی است. این شهرک در جنوب شرقی شهر مشهد واقع شده و از جنوب با بزرگراه غدیر، از شرق با محله محمد آباد، از شمال با محله ابراهیمیان و از غرب با بولوار شهید رستمی هم‌مرز است. جمعیت این شهرک در حدود ۷۵۰۰ نفر برآورد می‌شود که عمدتا عرب‌های جنگ‌زده با اصالت خوزستانی هستند که پس از حمله عراق به ایران در سال ۱۳۵۹ به مشهد مهاجرت کرده و از سوی بنیاد امور مهاجرین و جنگ‌زدگان در این شهرک اسکان داده شدند. بازار ماهی این شهرک در شهر مشهد و به‌طور کلی شرق کشور رونق بسیاری داشته و افراد بسیاری جهت تهیه انواع ماهی تازه جنوب به این شهرک مراجعه می‌کنند. همچنین شب‌بازار غذاهای جنوب (عمدتا فلافل و سمبوسه) هرشب میزبان هزاران نفر از مناطق مختلف شهر مشهد و سایر شهرهای کشور بوده و در کنار بازار فلافل لشکرآباد اهواز معروف‌ترین بازار غذاهای جنوب در کشور است.
فرنی پزی کوچه مشاق
حسین خانپور فرنی‌پز هفتادوسه سالۀ کوچه «مشاق» از دوره کودکی سروکارش با شیر و شکر و آرد و نان قندی گرده خورده است. او فرنی‌پزی را از پدرش حاج محمدتقی به ارث برده و حالا در خیابان امام خمینی (ره) جزو آخرین بازماندگان این شغل است و کام مردم را شیرین می‌کند. حسین سال ۱۳۲۷ در محله جنت یا همان خیابان امام خمینی (ره) به دنیا می‌آید و از همان کودکی با نگاه به دستان پدر با نحوه پخت فرنی آشنا می‌شود
قرارگاه پشتیبانی کربلا
جهاد سازندگی خراسان بزرگ در دوران دفاع مقدس علاوه بر خدمات جهادی در جبهه‌ها، در پشت جبهه نیز با ایجاد قرارگاه‌های پشتیبانی در شهر مشهد و سازماندهی جمعی از خواهران داوطلب، اقداماتی همچون تفکیک و بسته‌بندی کمک‌های مردمی به جبهه، ایجاد کارگاه‌های خیاطی برای تهیه البسه‌ی رزمندگان و تولید لباس بادگیر را در راستای پشتیبانی جنگ در دستور کار داشت.
خانه داروغه
خانه داروغه مربوط به دوره قاجار است و در مشهد، خیابان نواب صفوی، راسته حوض مسگران، کوچه داروغه واقع شده و این اثر در تاریخ ۷مهر۱۳۸۱ با شمارهی ثبت ۶۳۵۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. این اثر در اواخر دوره قاجار به دستور یوسف خان هراتی، آخرین داروغه مشهد در مساحت حدود یک هزار و ۱۰۰ مترمربع احداث گردید. تا سالهای ۱۳۶۰ ورثه مرحوم هراتی در این خانه سکونت داشتند. خانه‌ی داروغه مشهد به لحاظ فرم و شکل معماری به شیوه مرسوم خانه‌های تاریخی ایران (سه طرف ساخت) بنا شده‌است و عناصر معماری آن، به ویژه طرح تراس پله‌های دوطرفه و تزئینات، نشان از الگوبرداری از طرح‌های معماری روسی دارد. اصول درون‌گرایی در خانه داروغه مشهد: یکی از اعتقاد‌های مردم ایران اهمیت به زندگی شخصی و حرمت آن و نیز عزت نفس ایرانیان بوده که این امر به گونه‌ای معماری را درون‌گرا ساخته است. درون‌گرایی یکی از اصول معماری ایرانی به‌شمار می‌رود که با توجه به شرایط به‌صورت‌های متنوعی قابل مشاهده است. پنج مولفه درون‌گرایی در خانه داروغه: ۱. ایجاد سلسله مراتب ۲. ایجاد مرکزیت ۳. ایجاد خلوت ۴. نهی از اشراف ۵. ایجاد محرمیت این بنای تاریخی در سال ۱۳۹۱ توسط شهرداری منطقه و شرکت عمران و مسکن‌سازان ثامن با اعتبار ۳۷ میلیارد ریال خریداری شده و مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و در سال ۱۳۹۴ به بهره برداری رسید. |
خانه ملک
خانۀ ملک مربوط به اواخر دوره قاجار است و در مشهد، ضلع شرقی خیابان امام خمینی، روبروی اداره دارائی واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۸ شهریور۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۱۱۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنا یکی از نمونه خانه‌های زیبای برجای مانده از دوران انتقال معماری در اواخر عصر قاجار محسوب می‌شود. بنای مزبور در گذشته بسیار وسیع‌تر بوده اما اکنون تنها بخش بیرونی آن برجای مانده که شامل دو طبقه است. طبقه بالایی دارای سقف مشبک و منبت‌کاری شده چوبی و شومینه گچ‌بری زیبایی است. خانه ملک امروزه مرکز هنرهای سنتی میراث فرهنگی و گردشگری خراسان رضوی است. گفتنی است که مسئول حفظ و احیای محوطه‌های تاریخی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی، حمام خانه ملک را تنها نمونه حمام تاریخی خصوصی دوره خود در شهر مشهد معرفی نموده است. این بنا در سال ۱۳۸۵ به عنوان خانۀ گردشگر انتخاب شد.
خانه رجایی
خانه رجایی (منزل مسکونی رجایی) از خانه‌های تاریخی و جاهای دیدنی مشهد است و در کوچه پرتو و بعد از گذر از یک پیچ در مسیر راه باریکی قرار گرفته است. درب ورودی خانه رجایی آهنی بوده و در سالهای اخیر تعویض شده است. بعد از ورود از درب اصلی اول نمای اصلی و بزرگ خانه دیده می‌شود که متقارن است. همراه با حوض و سه باغچه بزرگ که در داخل حیاط قرار دارند. حیاط کف‌پوش‌هایی آجری به صورت مربع و لوزی دارد که رنگ سیمان خاکستری دارند و به نام آجر قداقی معروف هستند. قسمت جدید ساز آن در حدود ۳۰ سال پیش ساخته شده است. این بنا از زمان ساخت تا دو سال پیش مسکونی بوده و خانواده آقای رجایی در آن سکونت داشته‌اند، ولی از چند سال قبل تاکنون به‌عنوان مسافرخانه مورد استفاده قرار می‌گیرد که به این علت فضاهایی مانند دستشویی و توالت به خاطر مسافران به بنا در داخل حیاط اضافه شده‌است.
خانه پیشه‌وران
خانه پیشه‌وران از خانه‌های تاریخی و مکان‌های دیدنی مشهد به شمار می‌رود و تاکنون دو یا سه بار بازسازی شده‌است. قدمت این خانه را به‌علت عدم وجود کتیبه و تاریخ مستند و با توجه به مستندات شفاهی نزدیک به دهه اول قرن۱۴، یعنی اواخر دوره قاجار و پهلوی اول، نسبت می‌دهند. در چیدمان داخلی خانه سعی شده است تا سبک و وسایل ویژه زندگی مشهدی‌ها در دوران ساخت آن به تصویر کشیده شود. |
کاخ ملک
باغ ملک‌آباد یکی از باغ‌های شهر مشهد است که بعد از انقلاب اسلامی به آستان قدس رضوی تعلق پیدا کرد. در زمان حکومت پهلوی، کاخی در ضلع جنوبی باغ با زیر بنای ۱۳۸۷ متر مربع احداث شد و دکوراسیون و تزیینات داخلی آن را شرکتی فرانسوی به نام دوانس بر عهده گرفت. ظروفی که در کاخ ملک‌آباد مشهد به کار می‌رفت از آلمان سفارش داده شد و تابلوهای نقاشی از ایتالیا به ایران رسید.
کارخانه نوآوری مشهد
این مرکز با ایجاد ارتباطات و تعاملات قوی برای اکوسیستم نوآوری شهر مشهد، فضا را برای رشد و بالندگی و توسعه کسب و کارهای این شهر فراهم می‌‌نماید، تجربیات کسب و کارهای بزرگ و افراد صاحب نظر را در اختیار کسب و کارهایی که در ابتدای مسیر رشد خود هستند قرار می‌دهد و تمامی الزامات برای حضور در مسیر کارآفرینی و شهر کارآفرین ارائه می‌دهد تا نقشی موثر در شکل گیری یک شهر خلاق و نوآور داشته باشد. فراهم آوردن یک فضای مناسب و درخور برای حضور متخصصین و افراد حرفه‌ای و خلاق و ساعی یکی از مهمترین عوامل شکل‌گیری کارخانه نوآوری مشهد است. کسب‌وکارها، جوانان، ریش‌سفیدان و افراد خبره و خوش‌فکر و کاربلد در کنار یکدیگر الگویی برای پیشرفت شهر مشهد و منطقه را تدوین خواهند نمود. کارخانه نوآوری مشهد، حدود ۱۰هزار متر مربع فضای زیربنای فیزیکی دارد و نیز امکانات رفاهی حمایتی و خدماتی مانند کافی‌شاپ، سالن غذاخوری، سالن نمایش و کلاس آموزشی نیز در این فضا پیش بینی شده است.
کتابخانه صلح و زندگی
راه اندازی کتابخانه‌ای در بافت تاریخی اطراف حرم امام رضا (ع) در بولوار وحدت، از آن اتفاق‌های خوب برای ساکنان و اهالی آن حوالی است. این کتابخانه کودک و نوجوان با نام «صلح و زندگی» در وحدت ۱/۳، در ساختمان مکتب بافت افتتاح شد و بناست عضویت در آن نیز رایگان است.
کوچه دریادل
خیابان دریادل در منطقه ثامن مشهد قرار دارد. خیابان دریادل یکی از خیابان‌های قدیمی مشهد است که بافتی قدیمی دارد. راه‌آهن مشهد در این منطقه واقع شده و ایستگاه خط۲ قطار شهری مشهد در این منطقه قرار دارد که از طریق اون دسترسی به سایر مناطق مشهد امکان‌پذیر می‌شود.
راسته کوچه عیدگاه
راستۀ کوچه عیدگاه به عنوان یکی از کهن‌ترین کوچه‌های شهر مشهد از منظر جغرافیایی در محدوده جنوبی حرم مطهر رضوی قرار گرفته است. این کوچه که بخشی از آن به موازات بازار رضا واقع شده اکنون میدان ۱۷شهریور و محدوده‌های اطراف آن را به ورودی باب الرضا (ع) حرم مطهر رضوی و با اندکی اغماض میدان بیت‌المقدس کنونی و فلکه آب قدیم وصل می‌کند.
کوچه کربلا
کوچۀ کربلا از «خیابان تهران» قدیم شروع می‌شود و به کوچه «ضابط قدیم» (شیخ طوسی۳) می‌رسد. کاروان‌سرای «حوض برجی» در کمرکش «کوچه ضابط»، سالهای خیلی دور، نقطه آغاز سفر کربلا بوده و همین باعث گذاشتن نام «کربلا» روی این کوچه است. شاید منطقی بود که خیابان شیخ طوسی ۳ را «کربلا» بنامند، اما به‌احتمال زیاد، مسیر مردم به کاروان‌سرا بیشتر از سمت خیابان امام‌رضای۲ بوده و در نتیجه این گذرگاه به نام کوچه کربلا مشهور شده است. از نگاهی دیگر، کاروان‌سرا در انتهای این کوچه قرار داشته است.
کوچه مخابرات
ردپای کوچه فعلی مخابرات را نه تنها می‌توان در نقشه‌های قدیمی مشهد از جمله نقشه‌های خانیکوف (۱۳۳۷ قمری) و جولیس دالمج ۱۲۴۸ خورشیدی پیدا کرد، بلکه در سفرنامه‌های باقی مانده از عهد صفوی و حتی نوشته‌های باقی مانده از عهد تیموری نیز نشانی دارد، زیرا که این کوچه بخشی از مسیر قدیمی اتصال منطقه سراب به حرم مطهر رضوی بوده است. کوچه مخابرات در اصل بخشی از مسیر اتصال قنات سناباد به مسجد گوهرشاد بوده است که پس از ایجاد خیابان شاهرضای قدیم و شهید رجایی در سالهای نخست پس از انقلاب و آیت ا… خزعلی فعلی در دهه دوم قرن ۱۴ خورشیدی، اتصال خود را با بخشی از محله چهارباغ و محله سراب از دست می‌دهد. این کوچه در سالهای نخست پس از جدایی از بخش حدفاصل قبرستان سراب تا محله چهارباغ همچنان نام خود را حفظ می‌کند به نحوی که در نقشه ۱۳۳۳ خورشیدی در مشهد نام این محدوده تا میدانگاهی چهارباغ، کوچه چهارباغ است، اما پس از ایجاد نخستین مرکز تلفن مستقل مشهد (مرکز تلفن شاهرضای قدیم و آزادی فعلی) ابتدا نزد مردم و سپس در بین مسئولان به مخابرات تغییر پیدا می‌کند؛ نامی که هنوز هم بر روی این کوچه باقی مانده است.
کوچه مسجد جمکران
مسجد جمکران امام زمان (عج) در محله کوشش مشهد و در امام رضا (ع) ۷۴، بلوار امام رضا، پلاک انتهای، ایران واقع شده است. از لحاظ موقعیت جغرافیایی این مکان در نزدیکی مراکزی مانند بازار بزرگ اطلس و پمپ بنزین۱۰۱ باشکوهی و بیمارستان علوی و پایانه مسافربری امام رضا علیه‌السلام و باطری مشهد (حسن جوادپور) قرار گرفته است.
کوره آجرپزی قیاسی
کوره آجرپزی قیاسی مشهد در خراسان رضوی، بخش مرکزی و حاشیه شمال شهر مشهد، ابتدای جاده کلات، مجاورت شرق روستای گرجی قرار گرفته است. ارتفاع این سازه حدود ۵۰ متر برآورد گردیده است. قطر دهانه بالایی این کوره نیز در حدود دو متر برآورد می‌شود.
مجموعه ورزشی سعدآباد
ورزشگاه تختی مشهد که در ابتدا با نام ورزشگاه زیبنده و سپس استادیوم سعدآباد نامیده می‌شد، ورزشگاهی چند منظوره در شهر مشهد است. این ورزشگاه در سال ۱۳۳۰ شمسی افتتاح گردید و در حال حاضر ظرفیت تماشاگران این ورزشگاه حدود ۱۵۰۰۰نفر است. ورزشگاه تختی مشهد در گذشته و طی سالهای ۱۳۴۹ تا ۱۳۸۳ و تا پیش از افتتاح ورزشگاه ثامن‌الائمه زمین خانگی باشگاه فوتبال ابومسلم خراسان بود و دیدارهای این تیم و دیدارهای باشگاه فوتبال پیام مشهد در این ورزشگاه برگزار می‌شد. این ورزشگاه از سال ۱۳۸۳ ورزشگاه خانگی تیم فوتبال سیاه‌جامگان خراسان است.
مدارس خیرات خان و میرزا جعفر
درخت تناور دانشگاه «علوم اسلامی رضوی» که در دل حرم سقف و ستون خورده، در واقع از ریشه‌های در خاک مانده دو مدرسه قدیمی آب می‌خورد که قدمتشان به عهد صفوی در مشهد می‌رسد. دو مدرسه تخریب شده که این روزها تنها بخشی از معماری‌شان در دل دانشگاه علوم اسلامی رضوی به یادگار مانده و اندک کاشی‌های معرق هفت‌رنگ بقا یافته‌شان بر دیوارهای فرسوده، تنها شاهدانِ شکوه گذشته آنها هستند.
مدرسه دو درب (یوسفیه)
مدرسه دو درب یا یوسفیه در دوره تیموریان در شهر مشهد ساخته شده است. این مدرسه به تدریس علوم دینی می پرداخت و امروزه نیز به عنوان دارالقران حرم امام رضا (ع) تغییر کاربری داده است. مدرسه دو درب در نزدیکی بازار زنجیر مشهد قرار گرفته است. این مدرسه دارای دو درب ورودی یکی در شرق و دیگری در غرب بوده است، به همین دلیل نام دو درب را به خود گرفته است.البته این مدرسه به نام سازنده آن امیر یوسف خواجه بهادر به یوسفیه نیز معروف است. مساحت مدرسه دو درب ۵۰۰ متر مربع است و همانند معماری سبک تیموری یک حیاط مرکزی با چهار ایوان و حجره‌هایی بر گرداگرد آن ساخته شده است. تعداد حجره‌های این مدرسه ۳۲ عدد است که در دو طبقه بنا گشته‌اند. ایوان‌های شرقی و غربی این مدرسه دارای دو گنبد بزرگ و زیبا است که با کاشی آبی نیلی تزیین شدهاند. در زیر یکی از این گنبدها یک سنگ قبر که احتمالا مربوط به بانی مدرسه است وجود دارد. گنبد با کاشی معرق تزیین شده است. مضمون این کاشی‌ها کلمات الحکم الله، الملک لله به صورت قرینه است. بر گردن این گنبدها نیز کاشی‌کاری معرق با ابیات فارسی نقش بسته است. تزیینات این مدرسه کاشی‌کاری و خطوط و طرح‌های زیبا است. این بنا در زمان صفوی و پس از انقلاب بازسازی و تعمیر گشته است.
مرکز اشتغال و کار آفرینی معلولین
مرکز اشتغال و کارآفرینی معلولان به نام «اکو تک» بخش‌ها و شغل‌های متفاوتی دارد؛ گلخانه، بخش چاپ، پرورش پرندگان تزئینی، پرورش ماهی تزئینی، نجاری و تولید محصولات چوبی، ساخت عروسک، بخش خیاطی و بخش مواد که شامل تهیه و ساخت محصولات با گچ، سیمان و… می‌شود از جمله بخشهای این مرکز است. در اصل ماجرا این مجموعه تلاش دارد تا با ترکیب هنرها و محصولات، محصولی نهایی هماهنگ با طبیعت تولید کند. این مجموعه زیبا اشتغال مستقیم ۲۵ نفر از مهاجران معلول و غیرمعلول را فراهم کرده است.
مسجد یزدی آبادی
مسجد و حسینیه یزدی آبادیها در سال ۱۲۷۱ در شمال غربی تاسیس شد و در طی بیش از صد سال فعالیت مکانی برای برگزاری انواع مراسمات مذهبی و سیاسی بوده است، با پیشرفت پروژه عظیم میدان شهدا و قرار گرفتن این مسجد در طرح عملیات نوسازی این مسجد آغاز گردید و سرانجام در خرداد سال ۹۴ با حضور مسئولین کشوری، استانی و شهری به بهره برداری رسید.
معراج الشهدا
معراج شهدا درست در حاشیه خیابان توس با دری نرده دار هنوز باقی است. حیاطش با پرچم و ماشین های جنگی و جعبه های مهمات شبیه یک موزه کوچک است که مانده تا خاطره بزرگ مردانش را در سینه به یادگار نگه دارد.
ملک آباد
شهر ملک‌آباد مرکز بخش احمد آباد در استان خراسان رضوی است. این شهر نزدیکترین شهر به مشهدمقدس از سمت جاده مشهدمقدس به تهران است و فاصله‌اش با مشهدمقدس تنها ۳۲ کیلومتر است.
مهدیه مشهد
مهدیه مشهد در محله عنصری مشهد و خیابان امام رضا، بین رجب زاده۶ و امام رضا۸ واقع شده است. این مکان یکی از هجده محل عبادت در محله عنصری مشهد است و از نظر موقعیت جغرافیایی در نزدیکی مراکز مهمی مانند هتل موزه ملل و بازار رضا و همچنین هتل رستوران فردوس و هتل جواهری طباخی لاله و پاساژ ساعت قرار گرفته است.
مهمانسرای حضرت رضا (ع)
مهمانسرای حرم امام رضا (ع) حدود ۵۰۰ سال قدمت دارد؛ مهمانسرای حضرتی در دوران صفویه به عنوان یک شربت‌خانه در آستان قدس رضوی مشغول به فعالیت بوده است. در حال حاضر این مهمانسرا در طول روز بیش از هزاران وعده غذایی را به زائران امام هشتم شیعیان تقدیم می‌کند. بسیاری از عاشقان امام رضا (ع)، غذای متبرک این امام را به نیت شفا یا رسیدن به حاجات قلبی خود میل می‌کنند. هزینه‌ها و مخارج مهمانسرای آستان قدس از محل موقوفات تأمین می‌شود.
میدان ده دی
میدان ده دی مشهد در واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۱ بهمن ۱۳۸۷ با شمارهی ثبت ۲۴۳۹۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این میدان که در محلۀ ارگ مشهد قرار دارد قبل از وقوع انقلاب سال ١٣۵٧ میدان سوم اسفند نام داشت که بعد از انقلاب نام ده دی برای آن برگزیده شد. این نام اشاره به وقایع انقلاب مشهد در سال ١٣۵٧ دارد.
میدان شهدا
میدان شهدا در دوره‌ی پهلوی اول در تقاطع خیابان ارگ و بالا خیابان و در فاصله‌ی ۹۰۰ متری حرم امام رضا (ع) ساخته شد. ایجاد بناهای حکومتی باعث افزایش اهمیت و ترافیک این میدان شد. میدان شهدا یکی از میدان‌های اصلی مشهد است که در نزدیکی حرم امام رضا (ع) قرار دارد و محل تلاقی شش خیابان شعاعی است. این میدان محل بسیاری از اجتماعات مذهبی و فرهنگی است. ساختمان شهرداری مشهد و شورا شهر در دو سوی میدان شهدا قرار دارند. نام این میدان پیش از انقلاب، میدان شاه بوده است.در ان زمان به آن میدان مجسمه هم می‌گفتند. خط دو متروی مشهد از میدان شهدا گذر می‌کند. در آینده میدان شهدا محل تلاقی دو خط سه و چهار قطار شهری مشهد خواهد بود.
نقاره خانه
ایوان نقاره‌خانه یکی از مهمترین بناهای موجود درحرم امام رضا (ع) است. این ایوان از آثار دوره شاه عباس اول صفوی است و دارای ۲۶متر ارتفاع ۸٫۷متر عرض و ۱۸/۲۰متر طول است و از دوره قاجار به سبب تجدید بنای نقاره‌خانه بر بالای آن به این نام معروف شد.
وضو خانه
کوچه شهید نواب‌صفوی۵ با یک وضوخانه کوچک و مسجد نقلی موسی‌بن‌جعفر (ع) شروع می‌شود. این وضوخانه قدیمی بدون در، بیش از شصت سال است که محل مراجعه مردم است.
آرامگاه نادرشاه
آرامگاه نادرشاه بنایی است در مجموعه باغ موزه نادری در شهر مشهد که به یادبود نادر شاه افشار در سال ۱۳۴۲ خورشیدی به دست هوشنگ سیحون طراحی و ساخته شده‌است. ساختمان آرامگاه نادر شاه از قسمت مرکزی که محل دفن نادر شاه است و دو تالار موزه تشکیل شده که یکی از آنها موزه اسلحه دوره‌های مختلف تاریخ ایران و دیگری موزه اسلحه و آثار مربوط به دوران نادرشاه را نمایش می‌دهد. این بنا در تاریخ ۱۸ آذر ۱۳۵۴ با شمارهٔ ثبت ۱۱۷۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
آرامگاه فردوسی
آرامگاه فردوسی محل خاکسپاری حکیم ابوالقاسم فردوسی در توس است. این بنا به‌دست هوشنگ سیحون برپایهٔ طرح پیشین کریم طاهرزاده ، با اندکی تغییر در اندازه و تزئینات، طراحی و بازسازی شد. معمار مجری ساختمان حسین لرزاده، وحسین حجارباشی زنجانی و تقی درودیان مباشر ساخت این بنا بودند. آرامگاه فردوسی در سال ۱۳۱۳ه.ش برابر با ۱۹۳۴م گشوده شد.
بازار حضرتی
کوچه نواب‌صفوی۳ که به «بازار حضرتی» معروف است، یکی از معابر قدیمی در نزدیکی حرم حضرت‌رضا (ع) است. وقتی مغازه‌های حوالی حرم به‌دستور ولیان، استاندار وقت، تخریب شد. او زمین این محل را که موقوفه عباسقلی‌خان بود، به کسبه پیشنهاد کرد تا برای خودشان بسازند. حوالی سال۱۳۵۴ بود که غرفه‌ها ساخته شد و از آنجاکه هم‌جوار بارگاه امام هشتم (ع) بود، بازاری‌ها به اتفاق نامش را «بازار حضرتی» گذاشتند. کاسب‌هایی که اینجا آمدند جزو عمده‌فروشان صنف پوشاک بودند، به همین دلیل از همان ابتدا این بازار مرکز خرید و فروش پوشاک شهر مشهد بود.
بازار رضا
بازار رضای مشهد در دوران پهلوی دوم محمدرضا شاه و در سال ۱۳۵۵ توسط معمار معروف مهندس داریوش بوربور طراحی، و زیر نظر او ظرف یازده ماه به‌صورت فوری ساخته شد. با توجه به حجم زیاد توریست ها و زائران مشهد، تجارت در این شهر از گذشته رونق فراوانی داشته‌است. از جمله مراکز تجاری این شهر، می‌توان به بازار رضا اشاره کرد. این بازار یکی از مهمترین مراکز خرید زائرین و گردشگران به‌شمار می‌آید. مجتمع بازار رضا در نزدیکی مجموعه اماکن رضوی، در ضلع شرقی خیابان امام رضا (ع) واقع شده و با ساختار سنتی و مغازه‌های متعدد، محل خرید و فروش و تجارت زائران و مسافران و مجاوران (اهالی مشهد) است. این بازار در دو طبقه احداث شده‌است، در طبقه دوم آن کارگاه‌های کوچک صنایع دستی، طلاکاری ، انگشترسازی، فیروزه‌تراشی و گلدوزی ایجاد شده‌است. این بازار با وجود گذشت حدود چهل سال از انقلاب ۱۳۵۷، بافت سنتی خود را حفظ کرده است.
بازار زنجیر
از دوره تیموریان و از زمان شاهرخ‌میرزا راسته بازاری در اطراف حرم امام رضا (ع) بوده که یک سر آن به حرم می‌رسیده است. در بخشی از این بازار که از صحن کهنه تا بازار بزرگ، به موازات مدرسه دودرب، بالاسر، پریزاد و مسجد گوهرشاد ادامه داشته است، زنجیر بلندی از روزنه سقف گنبدی بازار آویزان شده بود که از نیمه‌راه به ۲شاخه تقسیم می‌شد و هر شاخه آن نیز به پایه‌ای از دیوارهای ۲طرف بازار بسته می‌شد. به این بازار «بازار زنجیر» می‌گفتند. بهزاد چوپانکاره، مشهدپژوه، با این توضیح درباره نام‌گذاری بازار، توضیح می‌دهد: درحقیقت بازار زنجیر بخشی از بازار بزرگ و اصلی شهر مشهد بوده و بر اساس نقشه‌های باقیمانده از شهر که به اوایل قرن چهاردهم شمسی می‌رسد و همچنین سفرنامه‌های مختلف، از بازاری صحبت می‌شود که از ابتدای خیابان سرشور شروع و از کنار حرم مطهر وارد باب‌الجواد (ع) امروزی می‌شده و از میان ۲ مدرسه دودرب و پریزاد ادامه داشته و به سمت پایین‌خیابان و مقبره پیرپالان‌دوز می‌رفته است.
بازار وزیرنظام
سرا و بازار وزیرنظام یکی از بازار های تاریخی مشهد در بست بالا خیابان میدان حضرت بود که در سال ۱۳۵۴ با احداث صحن جمهوری اسلامی به حیات خود پایان داد. تا دهه پنجاه، حرم مطهر از جهت تأمین فضای زیارتی به شکل رواق و صحن در قسمتهای شمال و شرق و همچنین در بخش جنوبی به خوبی پیش رفته بود ولی از طرف غرب توسعه‌ای نیافته بود و همین بود که بنای صحن جمهوری اسلامی طرح‌ریزی شد و بعد از تصویب، بنایش آغاز شد. مساحت کل ابنیه صحن در یک طبقه چهل‌هزار مترمربع زیربنا دارد و مساحت صحن ۹۵۰۰ مترمربع است. در این صحن زیبا، یک سقاخانه ساخته شده و زائران از آن آب سرد و گوارا می‌نوشند. حوض بزرگی نیز در صحن ساخته شده که زائران از آب آن برای وضو گرفتن استفاده می‌کنند و این حوض بر زیبایی صحن افزوده است. صحن جمهوری اسلامی چهار ایوان دارد. ایوان قبله نسبت به سایر ایوان‌ها وسیع‌تر در نظر گرفته شد؛ چرا که اصولا ایوان قبله را در مساجد وسیع‌تر می‌سازند. و اما گلدسته‌ها؛ در این صحن دو گلدسته وجود دارد که در شمال و جنوب صحن ساخته شدهاند و ارتفاع‌شان ۳۲ متر از کف صحن است. در قسمت شرقی صحن پنجره فولادی نصب شده که به رواق دارالولایه متصل ارتباط پیدا می‌کند. مهندس دیشیدی، معمار مشهور و سرشناس آستان قدس و طراح و مجری رواق بزرگ دارالولایه در خصوص سرای وزیر نظام نقل شده است: رواق دارالولایه در سه طبقه احداث شده است. یک طبقه سرداب، یک طبقه رواق و طبقه سوم آسایشگاه خدام و نگهبانان است. این رواق از تخریب اماکن مدرسه بالاسر مبارک و بازار قدیم و بازار کفاش‌ها و البته سرای وزیر نظام احداث شده و از طریق رواق‌های دار الاخلاص و دارالسیاده متصل به مجموعه حرم مطهر می‌شود. |
کوچه سرشور
محله سرشور یکی از محله‌های قدیمی مشهد است که وجه تسمیه آن دقیقا مشخص نیست، در جنوب شرق محله سراب و غرب حرم مطهر واقع بوده و پس از محله سراب، اعیان‌نشین‌ترین محله شهر محسوب می‌شده است. راسته بازار اصلی مشهد از این محله شروع می‌شده و پس از قطع حرم مطهر رضوی به محله نوغان می‌رسیده است. بخشی از بازار مزبور هنوز با نام «بازار سرشور» در همین محله واقع است. آنچه مسلم است، معبری مهم به نام «کوچه شور» از این محله شروع می‌شده و پس از عبور از شرق حرم حضرت رضا (ع) به محله نوغان و راسته بازار دیگر شهر می‌پیوسته است. بنابراین احتمال دارد که این محله هم در ابتدا «سرِ شور» خوانده می‌شده است.
آرامگاه شیخ طبرسی
شیخ طبرسی از علمای نامدار شیعه در قرن ششم است که در فقه و تفسیر قران استاد بوده است و دارای سه تفسیر بر قرآن است که مهمترین آنها مجمع البیان است. شیخ طبرسی از دانشمندان بزرگی چون شیخ طوسی و شیخ عبدالجبار رازی کسب فیض نموده و شاگردانی چون قطب الدین راوندی و ابن شهر اشوب داشته و با جارالله زمخشری هم عصر بوده است. وی در سال ۵۴۸ ه.ق در سبزواز وفات یافته و جنازه وی به محل فعلی که قبلا به نام مقتل الرضا مشهور بوده و بعدا قبرستان قتلگاه نامیده می‌شده انتقال یافته است. در سال۱۳۷۰ به خاطر تعریض خیابان و طرح فلکه حضرت قبر این بزرگوار شیعه به وسط باغ رضوان انتقال یافت. این مکان قبلا به مغسل الرضا نیز مشهور بوده است. زیرا به روایتی حضرت رضا (ع) را در اینجا غسل داده‌اند. در سالهای پیش از انقلاب نیز غسال‌خانه مشهد در این مکان قرار داشته است.
بازار عباسقلی خان
بازار عباسقلی خان یکی از بازارها و جاهای دیدنی مشهد محسوب می‌شود. این بازار روباز دارای قدمتی بالا است و در کنار قدیمی‌ترین مدرسه علمیه مشهد قرار دارد. بازار عباسقلی خان به‌عنوان یکی از مراکز خرید مشهد در تمام طول سال میزبان گردشگران است و در آن کالاهای برقی، صوتی و تصویری به همراه اقلام دیگر با قیمت مناسب در این بازار عرضه می‌شوند.
بازار فرش مشهد(سرشور)
این بازار از قدیمی‌ترین بازارهای مشهد محسوب می‌شود. همچنین هیئت‌های مذهبی که برای عزاداری به مشهد می‌آمدند و در مسیر قمه می‌زدند. قبل از تشریف به حرم در حمام ابتدای بازار خود را می‌شستند. بازار سرشور به صورت رو باز است. یکی از حمام‌های معروف محله سرشور حمام مهدی قلی بیک است.
بازارچه حاجآقاجان
برای مشهدی‌ها و حتی بسیاری از زائرانی که گذرشان به خیابان طبرسی افتاده، نام «حاجآقاجان» آشناست. بازارچه‌ای به نام حاجآقاجان که امروزه با نام «شهید آستانه‌پرست» شناخته می‌شود، یکی از مراکز فروش اجناس ارزان قیمت در اطراف حرم محسوب می‌شود و معمولاً زائرانی که قصد خرید سوغاتی دارند، سری به آن می‌زنند. عمر این بازارچه زیاد نیست و در واقع به اوایل دهه ۱۳۵۰ خورشیدی باز میگردد؛ زمانی که مکانی برای دست‌فروشان اطراف فلکه آب دست و پا شد تا کار ساخت و ساز بازار رضا به پایان برسد؛ اما اینکه حاجآقاجان کیست و چه زمانی زندگی می‌کرده است، خیلی برای مردم معلوم و مشخص نیست. اما بد نیست بدانید که حاج محمدباقر، معروف به آقاجان یا حاجآقاجان، معمارباشی آستان قدس در اوایل دوره قاجار بود؛ معماری متبحر و چیره‌دست که آثار فراوانی از وی در معماری حرم مطهر قابل مشاهده است. حاجآقاجان در دوره فتحعلی شاه، ظاهراً ریاست معماران آستان قدس را برعهده داشت و در یکی از کتیبه‌های ایوان ساعت به نام وی اشاره شده است. وی را معمار صحن نو یا آزادی می‌دانند، تعمیر آجرکاری ایوان دارالسعاده، صحن انقلاب و به ویژه مرمت ایوان ساعت صحن عتیق را به وی منسوب می‌کنند. حاج آقاجان، افزون بر این، فردی خیّر و گشاده‌دست بود و ابنیه عام‌النفعه زیادی در اطراف حرم مطهر برای زائران و مجاوران ساخت؛ از جمله مسجد – حسینیه‌ای که در محله پاچنار واقع در شمال حرم رضوی بنا شد و مسجد عباسی که پشت ایوان عباسی صحن انقلاب قرار داشت. بیشتر این فعالیت‌های عمرانی در توسعه اطراف حرم، طی سالهای ۱۳۰۸ به بعد، تخریب شد و ظاهراً تنها بخشی از اراضی بازارچه امروزی باقی ماند. درباره سال وفات حاج آقاجان اطلاعات دقیقی نداریم، اما قدر مسلم این است که پیکر او را در حرم ملکوتی حضرت ثامن‌الحجج (ع) دفن کردند.
بازارسنگ تراش ها
این بازار که قدمتش را با ساخت حرم مطهر رضوی معاصر می‌دانند، در متون گذشته با عنوان بازار بزرگ مشهد، گذرگاه و راه ارتباطی بین دو محله قدیمی نوغان و سناباد توصیف شده است. بازار بزرگ همچنین از نزدیک حرم و قبرستان قتلگاه (باغ رضوان فعلی) می‌گذشته و در آن مغازه‌ها، حجره‌ها، تیمچه‌ها و تعداد زیادی مدرسه، مسجد، تکیه، حمام و آب‌انبار وجود داشته است. شکل بازار هم در ابتدا به‌صورت یک خط صاف ممتد بوده، اما در دوره صفوی و پس از ساخت صحن عتیق به دو پاره تقسیم می‌شود. پس از این است که پاره ضلع شمالی آن که در مجاورت ایوان عباسی قرار گرفته بوده، به‌دلیل تجمع حجارانی که ظروف مختلف سنگی می‌ساخته و سنگ قبر می‌تراشیده‌اند، «بازار سنگ‌تراشان» و پاره دیگر که بست و زنجیرِ پناه به حضرت، بر سر در آن آویزان بوده، «بازار زنجیر» نام می‌گیرد. این بازار گویا از عهد صفوی تا سال۱۳۰۸ خورشیدی که «فلکه حضرت» را می‌سازند، به همین شکل دوتکه باقی می‌ماند، اما از این روزگار به بعد است که بین آنها کاملا فاصله می‌افتد، به‌طوری‌که آن قسمت بازار که میان فلکه حضرت تا صحن عتیق و در مجاورت مسجد گوهرشاد باقی مانده بوده است، «بازار زنجیر» و بخش دیگر که بیرون از فلکه حضرت قرار می‌گیرد، «بازار سرشور» نام می‌گیرد. در این میانه، بازار سنگ‌تراشان با اندک حجارانش، جایی میانه بازار زنجیر حل می‌شود و عمر رو به زوال خود را شکسته‌بسته و به پهلو افتاده ادامه می‌دهد، اما این کمترین نفس هم د‌رنهایت سال۱۳۵۴ با تخریب بازار زنجیر به دستور ولیان برای همیشه خاموش می‌شود.
بهشت رضا (ع)
بهشت رضا (ع) نام مهمترین آرامستان مشهد است که در استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، ۸ کیلومتری جاده مشهد- فریمان قرار دارد. در حال حاضر این آرامستان ۱۶۵ هکتار مساحت دارد. در این آرامستان ۳۷۰ هزار نفر دفن هستند. این آرامستان در سال ۱۳۵۵ به بهره‌برداری رسید.
بیمارستان امام رضا (ع)
بیمارستان امام رضا (ع)، یکی بزرگترین بیمارستان‌های شهر مشهد است، احداث این بیمارستان در زمینی به مساحت ۵/۲۸ هکتار و زیر بنای ۲۸۵۰۰ متر مربع در سال ۱۳۰۷ آغاز و تقریبا از سال ۱۳۱۳ تحت نام مریضخانه شاه رضا شروع به فعالیت نمود. در آغاز دارای صد تخت و بخشهای داخلی، جراحی، چشم پزشکی، کودکان، عفونی، زایشگاه، درمانگاه، آزمایشگاه، رادیولوژی، دندانپزشکی و تشریح حیوانات و قسمتهای وابسته بود. در سال ۱۳۲۴ ساختمان گوش و حلق و بینی دایر و تا سالهای ۲۸ و ۱۳۲۷ تعداد تختها به ۲۵۰ تخت افزایش یافت. در سال ۱۲۴۱ لگاد و رئیس بخش جراحی این بیمارستان مرحوم “دکتر بول ون” بود. این پزشک دلسوز بلژیکی پس از آشنایی با دین مبین اسلام مسلمان گردید و سالها با دلسوزی در این بیمارستان به طبابت مشغول بود. تعداد پزشکان در آن سالها ۴۵ نفر بود. یک دندانپزشک، ۶ داروساز، ۱۸ پزشکیار، ۲۷۰ پرستار و ۵ ماما عهده‌دار وظایف درمانی بیمارستان در آن سالها بوده‌اند. در سال ۱۳۵۴ بر اساس یک توافق‌نامه آستان قدس اقدام به تهیه مقاوله نامه واگذاری ۹۰ سالهای نمود که طبق آن قرار داد بیمارستان به دانشگاه فردوسی مشهد واگذار گردید. از آن تاریخ به بعد بیمارستان به یک مرکز آموزشی درمانی تحت نظارت دانشگاه فعالیت می‌نمود. طبق آمارهای موجود تعداد کل تخت‌های بیمارستان در آن سالها به ۳۶۳ تخت افزایش یافته بود.
بیمارستان شاهین‌فر
بیمارستان شاهین‌فر مشهد از بیمارستان‌های قدیمی مشهد است که به همت پزشک و جراح نامی دکتر محمد شاهین‌فر تاسیس شده و بعدها به دانشگاه آزاد واگذار گردیده است.
بیمارستان قائم
مرکز پزشکی قائم (عج) حدودا در شمال غرب حرم مطهر حضرت رضا (ع) بوده و در منطقه ای به نام احمدآباد سابق مشهد واقع گردیده است. حدود جغرافیایی آن از شمال به خیابان احمدآباد و از جنوب به خیابان کوهسنگی و از شرق به هنرستان شهید بهشتی و از غرب به خیابان پرستار منتهی میگردد. مساحت این بیمارستان در ابتدا ۲۰۰۰۰ مترمربع بوده است. عملیات ساختمانی آن از سال ۱۳۳۹ آغاز شد و در سال ۱۳۴۶، ۷۰۰۰ مترمربع ساختمان جهت راه اندازی کلینیک‌های بیمارستان آماده گردید. سپس در سال ۱۳۵۰ بخشهای مختلف بیمارستان در ۶ طبقه (۴ طبقه فوقانی و ۲ طبقه تحتانی) مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
پارک کوهسنگی
کوهسنگی نام خیابان و پارکی در درون شهر مشهد و دومین مجموعهٔ تفریحی، علمی، و پارک بزرگ (پس از پارک مشهد) در شهر مشهد است. کوهسنگی شامل دو قله از قله‌های رشته کوه بینالود است. این پارک که مجموعه‌ای تلفیقی از آب، سنگ و سرسبزی و نور است، مورد استقبال و توجه زائران و گردشگران قرار دارد و یکی از زیباترین پارک‌های ساخته شده در ایران است.
بیمارستان ۱۷ شهریور
روز ۱۰ آبان سال ۱۳۵۷ جامعه پزشکی در یک اقدام هماهنگ با عموم مردم و پس از تظاهرات گسترده آنها، تابلوی بیمارستان ششم بهمن را در خیابان کوهسنگی پایین کشیدند و پس از سخنرانی شورانگیز شهید هاشمی‌نژاد نام آن را به ۱۷ شهریور تغییر دادند.
پارک ملت مشهد
پارک ملت مشهد ، قدیمی‌ترین بوستان شهر مشهد در سال ۱۳۴۳ و در دوره محمد رضا شاه با نام پارک آریا مهر، در مکانی که آن زمان خارج شهر بود احداث گردید اما به دلیل توسعه شهری، این بوستان اکنون در بافت شهر مشهد قرار گرفته‌است. بوستان ملت، در غرب شهر مشهد و در حاشیه بزرگراه وکیل آباد و در ضلع شمال غربی تقاطع آزادی قرار گرفته‌است. میدان آزادی مشهد به دلیل همجواری با بوستان ملت از قدیم به عنوان «فلکه پارک» در میان مردم مصطلح بوده‌است.
محله چهار باغ
محله چهارباغ مشهد، از غرب به خیابان آزادی، ضلع شرقی مجموعه تجاری بازار مرکزی آستان قدس و کوچه تلفن‌خانه و از شمال به بالاخیابان، کوچه چهارباغ و کاروان‌سرای ملک محدود است. قسمت شرقی آن نیز تا کوچه ملک و بازار سنگ‌تراش‌ها و قسمت جنوبی آن تا بازار بزرگ، مسجد ازبک‌ها (۷۲تن)، کوچه ارگ، کوچه شوکت‌الدوله و کوچه پنجه (خیابان خسروی‌نو) امتداد دارد. با قدمتی که به دوره تیموری باز میگردد، این محله تا اوایل دهه ۲۰، از محلات درجه یک مشهد محسوب می‌شد. در این محدوده منازل اعیان‌نشین با اندرونی و اطاق‌های بزرگ معروف به تنبی که بیشتر برای عروسی، مجالس عمومی و روضه‌خوانی ایام سوگواری به کار می‌رفت، قرار داشتند. منازل محله دارای درختان فراوان با حوض و حوض‌خانه، درشکه‌خانه و اصطبل بودند. محله چهارباغ در دوران مختلف و تا قبل از رونق گرفتن محلات جدید، محل استقرار حاکم شهر نیز به‌شمار می‌رفت.
محله سراب
محله سراب در جنوب غرب مشهد و در روستای سناباد واقع شده بود، روستایی که در مجاورت باغ حمید بن قحبطه و بارگاه رضوی مکانیت یافته بود و در همان سالهای نخستین به هسته مرکزی شهر پیوند خورد. محله سراب در حد فاصل محله ارگ و بالاخیابان و چهار باغ قرار گرفته بود، طرف غربی محله سراب نیز در گذشته به باروی شهر متصل بوده است. گفتنی است؛ مجرای قنات سناباد در این محله جاری بوده و از آن جایی که سرِ آب یا اول قنات بوده، به محله سرآب مشهور شده است. در این محله یک بازارچه و دروازه به نام محله یعنی سراب وجود داشته که در طرح توسعه فیزیکی شهر مشهد در سالهای ۱۲۱۰ هجری شمسی تخریب شده است. محله سراب باری دیگر در سال ۱۳۱۰ هجری شمسی دست خوش تغییراتی می شود. با احداث خیابان ارگ (امام خمینی کنونی) محله به دو بخش شرقی و غربی تقسیم میگردد و در نهایت با احداث خیابان و فلکه سعدی و خیابان دانشگاه، دیگر هویت یک پارچه محله برهم‌خورده است. فلکه سرآب تا میدان ورزشی سعدآباد احداث شد که به نام سناباد نام‌گذاری شد. این خیابان در حال حاضر یکی اصلی‌ترین و قدیمی‌ترین خیابان‌های شهر مشهد به‌شمار می‌آید.
محله نوغان
محله نوغان مشهد یکی از محله‌های قدیمی مشهد است. خیابان اصلی این محله به نام راسته نوغان است که کوچه‌هایی از آن منشعب است. راسته نوغان در واقع بازار اصلی این محله مشهد بوده که در جهت شمالی جنوبی قرار داشته و انتهای شمالی آن به دروازه نوغان و انتهای جنوبی آن به چهار سوق تقاطع کوچه سیاهان و محله نوغان ختم می‌شده است. ویژگی محله نوغان مشهد از نظر اجتماعی از خود گذشتگی زنان این محله در زمان شهادت حضرت رضا (ع) است که به خاطر شرکت در تشییع پیکر حضرت رضا (ع) مهریه یا همان قباله‌ها را به شوهرانشان بخشیدند تا به آنان اجازه شرکت در این مراسم را بدهند. هنوز هم به خاطر این عمل قهرمانانه زنان محله در ۱۲۰۰ سال گذشته ساکنان فعلی به آن افتخار می‌کنند. از آثار دیگر موجود در خیابان نوغان مشهد مسجد امام رضا (ع)، مسجد پل سنگی، مسجد محراب خان؛ آب انباری به نام محراب خان که در گذشته در مجاورت مسجد ساخته شده است. کار و شغل مردم این محله به زارعت، چوپانی، گله‌داری و … می‌گذشت که البته بعضی از آنها به مشاغل کمیابی همچون چکمه‌دوزی، حصیربافی، خرازی، سنگ‌تراشی، عطاری، کاشی‌پزی، کفاشی، نعل‌بندی و … مشغول بوده‌اند. این محله اعیان‌نشین واقع در قسمت مرتفع و بلند آب شهر (محل مظهر قنات‌های عمده مشهد، خصوصا قنات نیمه مقدس سناباد)، شامل ارگ شهر و محله حکومتی و اعیانی چهارباغ هم بوده است. بدین سبب والی خراسان، وزیر وی، متولی آستان قدس و مقام‌های بلند‌پایه حکومتی و مذهبی در این محله ساکن بوده‌اند. متقابلا از یهودی‌ها و غرشمارها کسی در این محله سکونت نداشته است. وجه علمی – فرهنگی محله سناباد هم بارز بوده است، چنان که اغلب طبیبان، جراحان و کسانی چون معلم، روزنامه نویس، کتابفروش، محرر و خوشنویس در این محله می‌زیسته‌اند.
کتابخانه عباسقلی خان
مدرسه علمیه عباسقلی خان نیازمند یک کتابخانه تجهیز شده و کامل بود که این نیاز توسط سید‌حسین محدث برطرف شد. بعد از راه‌اندازی کتابخانه، به همت سیدعلی بهشتی، کتاب‌های اولیه به کتابخانه افزوده شد و این روند توسط واقفان و مسئولین ادامه پیدا کرد. تا اینکه نتیجه آن، کتابخانه امروزی این مدرسه شد.
مدرسه عباسقلی خان
این مدرسه در دوران پادشاهی سلطان سلیمان صفوی در سال ۱۰۷۷ هجری قمری بنا شده است. در آن زمان فردی با نام عباسقلی خان شاملو بر هرات و مناطق اطراف آن که مشهد را هم شامل می‌شد، حکومت می‌کرد. عباسقلی خان توجه ویژه‌ای به آبادانی مکان‌های تحت امرش داشت.
مدرسه بالاسر حضرت
مدرسه بالاسر از مدارس ساخته شده در دوره تیموریان است و در شهر مشهد، بالای سر حرم امام رضا (ع) واقع شده، به همین دلیل به این نام شهرت یافته. این مدرسه در سال ۱۰۹۱ در زمان شاه سلیمان ترمیم شده است. مدرسه بالاسر مشهد از جمله مدارس زمان دوره تیموریان است. مدرسه بالاسر از کهنسال ترین مدارس در شهر مقدس مشهد محسوب می‌شود.
دبیرستان دخترانه فروغ بصیرت
بانو فروغ‌السلطنه آذرخشی در سال ۱۲۸۳ در مشهد به‌دنیا آمد. پدرش قهرمان میرزا از شاهزادگان قاجار در منطقه خراسان و تربت حیدریه بود. فروغ آذرخشی در سال ۱۲۹۶ اولین مدرسه دخترانه مشهد به نام فروغ در خیابان سرشور فعلی را تأسیس کرد. پس از تأسیس مدرسه فروغ عده‌ای سعی بر آتش زدن آن کردند، به همین جهت وی به مدت دو سال با نزدیکان به پاسداری از مدرسه پرداخت. مبارزات او با مخالفان تحصیل بانوان به مدت ۵ سال به طول انجامید.
مسجد ۲۴ متری
یکی از سادهترین و در عین حال کوچکترین مساجد تاریخی مشهد، مسجد امام حسن مجتبی (ع) در عیدگاه است که با وجود سادگی و بیآلایشی، تاریخچه‌ای عجیب در پس آن پنهان است. این مسجد نه معماری منحصربه‌فردی دارد و نه در ساخت آن از سبک و سیاق خاصی استفاده شده است. تنها مشخصه‌ای که این مسجد را در بین مساجد منحصربه‌فرد می‌کند، ارتباط تنگاتنگش با مردم و کسبه بازار رضا (ع) است که در طول بیش از یک قرن گذشته همچنان برقرار مانده است.
مسجد ابوالفضلی‌ها
مسجد ابوالفضلی‌ها یکی از مساجد قدیمی مشهد در منطقه امام خمینی است که بین امام خمینی ۶۶ و ۶۸ واقع شده است. مسجد ابوالفضلی‌ها دارای ظرفیت ۱۰۰ نفر است از این رو جزء مساجد کوچک مشهد به شمار می‌آید.
مسجد امام حسن مجتبی (ع)
مسجد امام حسن مجتبی (ع) یکی از مساجد مشهور بلوار سجاد مشهد است که در خیابان بهار، بهار ۹ نبش بنفشه ۶ واقع شده است که حدود ۴۰۰ نفر ظرفیت دارد. مسجد امام حسن مجتبی (ع) از معماری و مهندسی بسیار زیبایی برخوردار است.
مسجد بناها
نام قدیمی این مسجد با ریشه است که یک شبستان بزرگ و صحن وسیع دارد. این مسجد در حدفاصل دو محله قدیمی سراب و ارگ واقع است. پس از ایجاد خیابان خسروی در سال ۱۳۱۰، این مسجد در حاشیه خیابان واقع شد و در آن رو به خیابان گشوده شد. از وقتی توسط صنف بناها تعمیرات کلی شد، طبق رسم قدیمی به نام مسجد بناها معروف و نامیده شد. در جریان جنگ تحمیلی، نخستین‌بار پیکر شهدا از این مسجد که فاصله کمی با حرم مطهر دارد به سوی مضجع شریف امام رضا (ع) و سپس به سوی مزارشان تشییع شد. بعد از آن، مسجد بناها با نام شهدا پیوند خورد و نزد مردم به این نام مشهور شد. از سوی دیگر، این مسجد از اصلی‌ترین پایگاه‌های مردم در سال ۱۳۵۷ به شمار می‌رفت. شب‌های سه‌شنبه جلسه‌ای در این مسجد برگزار می‌شد و افرادی، چون آیت‌ا… طبسی، شهید هاشمی‌نژاد و ابوالحسن شیرازی برای سخنرانی و دیگر کار‌ها به آنجا می‌آمدند و مسائل گوناگونی را مطرح می‌کردند، از برنامه‌ریزی برای اعزام مبلغان به نقاط مختلف استان تا اعطای ۲۵۰ تا ۳۰۰ وام سالانه به طلبه‌ها.
مسجد پیرزن
مسجد پیرزن که برخی آن را «بیوه‌زن» هم نوشته‌اند، حکایتی است باقیمانده از سده هشتم هجری، به روزگاری که گوهرشاد خاتون تصمیم می‌گیرد، مسجدی را دیوار به دیوار حریم حرم مطهر رضوی سقف و ستون بزند و یادمانی ماندگار از خودش در مشهد بر جای بگذارد. سوای این عکس، یک نقشه قدیمی نیز که قدمت آن را ۱۳۴۵ هجری قمری نوشته‌اند در مرکز اسناد آستان قدس رضوی وجود دارد که موقعیت مسجد پیرزن با همین نام روی آن به صورت واضح و کامل ترسیم شده است. گزارش زیر نگاهی به است تاریخ این مسجد که جز یک تاریخ شفاهی، اسناد چندانی درباره چگونگی پا گرفتن بنای آن وجود ندارد.
مسجد رضویه
رضویه حدود سال ۱۳۵۷ برای تامین مسکن کارکنان مزرعه نمونه با قطعات خانه‌های۲۵۰متری با مسجدی در مرکز آن تاسیس شد که با حضور هاشمی رفسنجانی افتتاح شد. مسجد در وسط میدان دارای بنای هشت ضلعی با گنبد بوده که گنبد آن خراب و دوباره ساخته شده که در چند سال اخیر نیز از داخل دارای سوراخ‌هایی است که به خاطر زدن تیر در هنگام آموزش نظامی ایجاد شده است. طرح بنا از مسجد قبه الصخره اقتباس شده است.
مسجد سهله
سرشور به تو احساس امنیت می‌دهد. شهری که در عین خودمانی‌بودن، خیلی شلوغ و آرام‌بخش است؛ کهن و مدرن است، سر‌‌راست و قدیمی. خوبی‌اش این است که در هر کدام از مغازه‌ها که باشی، ظهر و مغرب به آهنگ اذانی که از حنجره بلندگوهای مسجد بیرون می‌آید، پا سست می‌کنی. آهنگ شکوهمند «ا… اکبر» که بین حرف‌زدن آدم‌ها و خندیدن‌ها و خرید‌کردن‌هایشان می‌پیچد، به تو می‌گوید ظهر آمده است یا وقت ادای نماز مغرب است و بعد دسته‌دسته و به‌شتاب نمازگزاران به نماز مسجد می‌آیند. می‌گویند از اینجا تا حرم آقای مهربانی‌ها فاصله چند قدمِ بلند است و سهله به‌اعتبار همین نزدیکی است که مقدس شده است و معروف. هرچند روایت‌های زیادی از بیتوته‌های مردم در اینجا و حاجت‌روایی‌ها در افواه عامه و اهالی است، اعتبار و شهرتش را به‌خاطر قدمت کهن و مجاورتش با حرم مطهر دارد؛ مسجدی که به گفته هیئت امنا قدیمی‌ترین مسجد بعداز گوهرشاد است و محل حضور و رفت و آمد خیلی از علما و خواص بوده و هست.
مسجد صاحب الزمان (عج)
مسجد صاحب‌الزمان (عج) مشهد به تازگی با همت مردم و هیئت امنای محترم مورد بازسازی قرار گرفته است. مسجد صاحب الزمان (عج) در خیابان سنایی و دور میدان صاحب الزمان (عج) واقع شده است. ظرفیت مسجد صاحب الزمان در حدود ۴۰۰ نفر است و از نظر جای پارک خودرو به علت وجود کوچه در اطراف آن دارای مشکل نیست.
مسجد فقیه سبزواری
آیت‌ا… فقیه سبزواری از مراجع عالی‌قدر جهان تشیع بود که سال ۱۳۲۵ یا قبل‌تر از آن از نجف به مشهد مقدس آمد. او سال ۱۳۴۰ مقدمات ساخت یکی از بزرگترین حوزه‌های علمیه آن زمان را فراهم آورد و با این کار کوی طلاب را نیز ساخت. آیت‌ا… سبزواری حدود دو سال بعد از اینکه کلنگ مدرسه علمیه را به زمین زد، دار فانی را وداع گفت و از زمین‌هایی که از آستان قدس گرفته بود، فقط زمینی ششصدمتری باقی ماند که گویا قصد داشت مسجدی بر آن بنا کند، اما اجل مهلت این کار را به او نداد. با این حال، افراد دیگری بودند که از قصد و نیت آیت‌ا… سبزواری باخبر بودند و آن را اجرا کردند. این شد که دهه ۴۰ مسجد آیت‌ا… سبزواری به‌نام او ساخته شد. اکنون بخشی از این مسجد به موزه شهدای دفاع مقدس تبدیل شده است که آثار و اشیای به‌جامانده در این موزه نگهداری می‌شود.
مسجد فیل
مسجد فیل از مساجد تاریخی در مشهد که تاریخ ساخت آن به دوره قاجار بازمی‌گردد. این مسجد در نزدیکیِ حرم امام رضا (ع) و در خیابان نواب صفوی، پایین‌تر از مدرسه علمیه عباسقلی خان قرار دارد. مسجد فیل به‌دلیل سخنرانی سید عبدالکریم هاشمی نژاد در سال ۱۳۴۲ ش و شروع نهضت روحانیون مشهد در انقلاب اسلامی ایران شهرت دارد.
مسجد قاِئم (عج)
سال ۱۳۳۷ بود که قدیمی‌ترهای محله خواستند مسجدی داشته باشند تا در آن بتوانند در کنار عبادت هم‌بستگی بین همسایه‌ها را بیشتر کنند و مشکلات اهالی را رتق و فتق کنند. آن سالها یکی از مهمترین کاربری‌های مسجد رفع مشکلات اهالی محله و ایجاد دوستی بین آنها بود. این شد که زمینی را خریدند و چند نفر از بزرگ‌ترهای محله مانند حسن خسرو‌منش، محمد‌نیا، محمدی، غفوریان و مسلم‌دوست هزینه‌های کلان ساخت را دادند و بقیه اهالی هر چه در چنته داشتند گذاشتند تا دیوار مسجد بالا برود و سقفی بر سر دوستی‌های محله نبش خیابان ابومسلم۲۰ شکل بگیرد. خاطرات آقای ماهفر، ساکن قدیمی محله کوی دکترا، درباره مسجدی که به نام روحانی و هیئت امنای زمان تأسیس‌اش سند خورده است.
مسجد کرامت
مسجد کرامت مسجدی در مشهد که به واسطه تأثیرگذاری در عرصه فعالیت‌های انقلاب اسلامی ایران به شهرت رسید. از نخستین فعالیت‌های این مسجد، اقامه نماز جماعت و جلسات تفسیر آقای سیدعلی خامنه‌ای در سال ۱۳۵۲ش. بوده است. این مکان، ستاد تظاهرات مردم مشهد و محل سخنرانی افرادی چون واعظ طبسی، سید علی خامنه‌ای و سید عبدالکریم هاشمی نژاد در سالهای ۱۳۵۶ش و ۱۳۵۷ش. بوده و شعار «مرگ بر شاه» اولین بار بر دیوار آن نوشته شده است.
مسجد گوهرشاد
این مسجد از نظر وسعت در مجموعه بناهای آستان قدس رضوی بزرگترین مسجد است که صحن آن با دو هزار و ۸۵۰ مترمربع مساحت از نظر قدمت، کهن‌ترین صحن است و در جنوب حرم امام رضا (ع) ساخته شده است. این اثر تاریخی از دوره تیموری به جا مانده و معمار آن قوام‌الدین بن زین‌الدین شیرازی است. مسجد گوهرشاد با همت گوهرشاد، دختر امیر غیاث‌الدین ترخان، همسر شاهرخ، فرزند تیمور گورکانی، و در دوران استانداری پسرش، بایسنقر میرزا، به اتمام رسیده است.در قرن چهاردهم، دو واقعه مهم تاریخی مشهد در بستر این مسجد شکل گرفته که مهمترین آنها در سال ۱۳۱۴ خورشیدی و در اعتراض به سر گذاشتن کلاه پهلوی و کشف حجاب رخ داده است. مسجد گوهرشاد در دوران مبارزات انقلابی مردم در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ خورشیدی نیز یکی از کانون‌های محوری و مهم شهر بوده است. برای نمونه، در مبارزات مردمی در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ جمعیت زیادی که شمار شرکت کنندگان آن حدود سه تا چهار هزار نفر بوده‌اند، به رهبری یکی از علما برای برپایی نماز، راه مسجد گوهرشاد را پیش می‌گیرند.
مسجد محراب خوان
مسجد محراب خان در محله طبرسی مشهد و در میدان طبرسی،خیابان نوغان واقع شده است. از لحاظ موقعیت جغرافیایی این مکان در نزدیکی مراکزی مانند گنبد طلا و هتل آرمان و مرکز واکسیناسیون شماره ۲و رستوران لیالی لبنان و حرم حضرت علی ابن موسی الرضا (ع) قرار گرفته است.
مسجد ملاحیدر
مسجد ملا حیدر در محله بالا خیابان مشهد و در میدان بیت المقدس،خیابان خسروی نو واقع شده است. از لحاظ موقعیت جغرافیایی این مکان در نزدیکی مراکزی مانند بازار رضا (ع) و گنبد طلا و رستوران لیالی لبنان و حرم امام رضا (ع) قرار گرفته است.
مسجد هفتاد و دو تن
مسجد شاه یا مسجد هفتاد و دو تن مربوط به سده‌ی ۹ ه.ق است و در مشهد، خیابان خسروی، ابتدای بازار بزرگ واقع شده است. این اثر در تاریخ ۱۸ تیر ۱۳۱۱ با شمارهی ثبت ۱۸۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.بنای کنونی ابتدا مقبره‌ای بوده که امیر غیاث الدین بین سالهای ۸۰۷ تا ۸۱۷ برای خود بنا کرده و در دوره‌های بعد به مسجد تبدیل شده است. این بنا مشتمل بر فضای چهار طاقی گنبد دو پوش، دو مناره سرشکسته و یک ایوان است. در حال حاضر این اثر تاریخی به مسجد هفتاد و دو تن معروف است.
مصلی مشهد
مصلی پایین خیابان مربوط به دوره صفویه است و در مشهد، بلوار مصلی واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهی ثبت ۱۴۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.این بنا در قسمت شرقی شهر مشهد در حاشیه بلوار مصلی واقع شده و تاریخ بنیان آن ۱۰۸۷ قمری است. ساختمان این بنا از یک ایوان بلند، دو رواق در طرفین ان و یک گنبد آجری تشکیل شده و دارای کاشیکاری‌های معرق و مقرنس گچی است. مصلی تاریخی پایین خیابان، در آینده نزدیک به مجموعه فرهنگی – تاریخی تغییر کاربری خواهد داد.این بنا شامل ایوانی بلند و در ایوانچه منتهی به فضاهای چهارضلعی در طرفین با وضعیتی متقارن است که ایوان آن به سمت قبله و بر روی فضاهای مربع یا رواق گنبدهایی با خیز کم ساخته شده‌است.
برای تغییر این متن بر روی دکمه ویرایش کلیک کنید. لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است.